Inleiding
De financiële positie speelt een belangrijke rol binnen de te maken integrale afwegingen over de te varen koers op de korte, maar vooral op de strategische en daarmee de (middel)lange termijn. De financiële positie is geen doel op zich en moet altijd bezien worden in het licht van de totale maatschappelijke opgaven van de stad. Het te bereiken maatschappelijk rendement en de bijdrage aan de inhoudelijke doelstellingen zijn hierbij van belang.
Conclusie financiële positie
De begroting 2021, welke is vastgesteld in november 2020, kenmerkt zich als een solide begroting waarbij sprake is van het koers houden en blijven investeren in de maatschappelijke opgave van de stad. Dit ondanks dat er sprake was van 'zwaar weer' als gevolg van de corona-pandemie (COVID-19). Wij hebben daarbij een goed oog gehad voor kansen zoals de regiodeal en investeringsagenda en is de focus verder verlegd van versterking van het vermogen naar een structureel in evenwicht zijnde huishouding. In 2021 zijn we geconfronteerd met hoog water waarbij een groot beroep gedaan is op de creativiteit en aanpak van onze inwoners en de organisatie.
Ondanks deze bijzondere ontwikkelingen zijn wij in financiële zin binnen de vastgestelde kaders gebleven en bedraagt het financieel resultaat € 31.077.000 positief. Dit is een afwijking van 6,7% ten opzichte van de vastgestelde begroting 2021. De afwijking bedraag € 19.589.000 ten opzichte van de vastgestelde FinRap (prognose € 11.488.000). Belangrijk hierbij is dat de realisatie van de inhoudelijke doelstellingen grotendeels is gerealiseerd of in gang is gezet.
Het financieel resultaat is voornamelijk incidenteel van aard. Gedurende het jaar zijn er een groot aantal incidentele bedragen naar ons toegekomen die niet eerder waren ingerekend of 'meevallers' als gevolg van inhoudelijke ontwikkelingen. Het ging om bijvoorbeeld incidentele compensatie-middelen in het kader van de jeugdzorg, incidentele vrijval van de opschalingskorting, voordeel als gevolg van de nacalculatie Wet langdurige zorg en een positieve afrekening BTW compensatiefonds met het gemeentefonds. Maar ook 'meevallers' als gevolg van een substantieel lager aantal uitkeringsontvangers dan verwacht en daling van de gemiddelde hoogte van de uitkering. Daarnaast zijn er bedragen aan het resultaat vrijgevallen omdat middelen van het Rijk zeer laat ontvangen zijn die wel in 2021 verantwoord moeten worden maar welke in 2022 leiden tot het uitvoeren van de activiteiten. Tevens zijn er bedragen vrijgevallen als gevolg van verslagleggingsregels waaraan concrete verplichtingen ten grondslag liggen en zijn er incidentele middelen vrijgevallen waarbij de werkzaamheden over de jaargrens heen zullen plaatsvinden. Hiertoe zullen bij de behandeling van de jaarrekening verzoeken tot bestemming van het resultaat worden gedaan.
De ontwikkeling van de financiële positie is verbeterd ten opzichte van de verwachtingen die zijn afgegeven in de programmabegroting 2022-2025. Een belangrijke component hierin is het positief resultaat 2021. Het (te verwachten) positieve resultaat 2021 is nog niet eerder in de cijfers van de financiële positie verwerkt en kan gezien worden als incidentele financiële ruimte.
De wereld is inmiddels veranderd onder andere als gevolg van de oorlog in Oekraïne, is er sprake van fors hogere prijzen en een toenemende schaarste aan producten en arbeidspotentieel. Het kabinet wordt geconfronteerd met miljardentegenvallers. Het zijn substantiële ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de toekomstige financiële positie van Venlo.
Beoordeling financiële positie
De beoordeling van de financiële positie, waarop de conclusie gebaseerd is, vindt plaats op basis van de door u vastgestelde strategische en tactische doelstellingen. Schematisch ziet dit er als volgt uit:
De tactische doelstellingen zijn elk voorzien van éėn of meerdere kengetallen. Deze kengetallen- inclusief een analyse en beoordeling- worden uitgebreid toegelicht in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing (kengetallen financiële positie) en in de paragraaf financiering. In deze paragraaf worden de belangrijkste conclusies weergegeven.
Financieel resultaat:
De doelstelling is een structureel sluitende begroting. De jaarrekening 2021 sluit met een positief resultaat van € 31.077.000 ten opzichte van de vastgestelde begroting. De in november 2020 door uw Raad vastgestelde begroting kent een begrotingsoverschot van € 1.029.000 dat door middel van een begrotingswijziging is toegevoegd aan het (weerstands)vermogen overeenkomstig de vastgestelde doelstelling.
In het overzicht van baten en lasten worden de verschillen ten opzichte van de begroting op programmaniveau inclusief de algemene middelen verder toegelicht.
Voldoende weerstandscapaciteit
De doelstelling is het beschikbaar hebben van voldoende middelen (weerstandscapaciteit) voor het opvangen van geïdentificeerde risico's, waarbij de risicobereidheid is: "Venlo wil geen risicomijdende gemeente zijn".
De ratio weerstandsvermogen bedraagt, op basis van de direct beschikbare middelen 2,12. Dit is in lijn met de verwachting ten opzichte van de (gewijzigde) begroting 2021 (2,18). De ratio bevindt zich hierbij net boven de door u vastgestelde streefwaarde van tussen de 1,4 en 2,0. Hierbij wordt opgemerkt dat niet gekwantificeerde risico's zoals de mogelijke consequenties en gevolgen van de oorlog in Oekraïne, energietransitie en klimaatadaptatie niet in het risicoprofiel zijn opgenomen. Op basis van de jaarrekening voldoen wij aan de vastgestelde doelstelling.
De solvabiliteitsratio bedraagt 31% en is een substantiële verbetering ten opzichte van de (gewijzigde) begroting (25%). Dit wordt veroorzaakt door een toename van het eigen vermogen van circa € 46.000.000 en is het balanstotaal € 55.000.000 hoger. Het hogere eigen vermogen wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door het rekeningresultaat van € 31.077.000. Afhankelijk van de bestemming van het resultaat en de ingezette koers is de verwachting dat deze verbetering vooralsnog een incidenteel karakter heeft.
Wendbare begroting
Bij deze doelstelling gaat het om de bepaling of de begroting voldoende wendbaar is om tijdig te kunnen anticiperen op nieuwe ontwikkelingen. Het kapitaallastenplafond is in 2021 structureel niet overschreden.
De structurele exploitatieruimte is voor 2021 positief en bedraagt 6,8% en is daarmee positiever ten opzichte van de (gewijzigde) begroting (0,3%). De ratio ligt daarmee substantieel boven de door uw raad vastgestelde streefwaarde van groter of gelijk aan 0. Dit betekent dat op basis van deze jaarrekening onze structurele lasten gedekt worden door structurele baten. Een positieve ontwikkeling die past binnen de ingezette koers waarbij de focus is verlegd van versterking van het (weerstands)vermogen naar het reëel en structureel in evenwicht houden van de financiële huishouding.
Acceptabele schuld
De doelstelling is dat de schuldpositie van de gemeente Venlo zich op een acceptabel niveau bevindt. De schuldquotes (37% en 30%) bevinden zich in 2021 ruim binnen de door u vastgestelde streefwaarden (resp. < 130% en < 100%) en zijn lager dan op basis van de (gewijzigde) begroting verwacht werd (resp. 54% en 45%). Dit wordt veroorzaakt doordat de netto schuld circa € 69 miljoen lager is uitgevallen. Deze lagere schuld is het gevolg van het positieve jaarrekeningresultaat van € 31.077.000, € 16.000.000 minder onttrekkingen aan reserves en voorzieningen, € 20.000.000 minder investeringsuitgaven, een stijging van € 14.000.000 aan kortlopende vorderingen en een stijging van de kortlopende schulden van € 13.000.000 (voornamelijk crediteuren en vooruit ontvangen bedragen).